Volgens het nieuwste rapport De Staat van ons Klimaat van het KNMI warmt Nederland sneller op dan het wereldgemiddelde. Op 30 januari 2025 meldde de NOS dat het KNMI zich na twee recordwarme jaren meer gaat richten op gevoelstemperatuur. Dit besluit komt voort uit het rapport waarin staat dat Nederland inmiddels 2,9°C warmer is dan in de periode 1901-1930. Dit betekent dat de impact op onze leefomgeving groter is dan ooit. Stadscentra veranderen in hitte-eilanden en droogte brengt ons drinkwater in gevaar. Hoe maken we onze steden en wijken toekomstbestendig?
Afbeeldingen zijn gemaakt met AI.
Waarom hittestress in steden een groeiend probleem is
Steden worden steeds warmer. Hitte blijft hangen tussen beton en asfalt, en zonder voldoende groene plekken en bomen kan de temperatuur lokaal wel 7°C hoger zijn dan in omliggende gebieden. Dat is niet alleen onaangenaam, maar ook ongezond: het verhoogt de kans op hittestress, met kans op concentratieproblemen, vermoeidheid, uitdroging en ademhalingsproblemen als gevolg. Juist voor dergelijke problematiek is niet alleen de luchttemperatuur relevant, maar is de combinatie daarvan met factoren luchtvochtigheid, stralingswarmte en wind belangrijk. De combinatie van deze factoren kan worden vertaald naar de hittekrachtindex. Deze index geeft een completer beeld van de gevolgen van warm weer dan alleen de temperatuur.
Hitte staat niet op zichzelf
Door de hitte verandert ook de kijk op watermanagement: waar we in Nederland al langere tijd gewend zijn om na te denken over wateroverlast door bijvoorbeeld piekbuien, moeten we nu bijvoorbeeld ook rekening houden met droogtes. We kunnen niet meer alles zo snel mogelijk afvoeren, we moeten meer water gaan vasthouden voor warme, droge perioden. Dit lijken tegenstrijdige effecten, enerzijds warmte en droogte, anderzijds wateroverlast. Toch is dit goed verklaarbaar, want juist in warme periodes zien we dat er minder vaak neerslag valt, maar als het regent dit vaker gebeurd in extremere piekbuien. Dit levert een interessante uitdaging op: water zo lang mogelijk vasthouden om warme periodes te overbruggen en tegelijkertijd er voor zorgen dat overtollig water geen overlast veroorzaakt.
De kracht van groen: verkoeling en wateropvang
Gelukkig zijn er oplossingen. Bomen, groene daken en groenblauwe infrastructuren kunnen de gevoelstemperatuur verlagen en helpen regenwater opvangen. Slimme keuzes maken in de inrichting van onze leefomgeving zodat we de kracht van de natuur in ons voordeel gaan gebruiken. Natuurinclusief bouwen en werken dus. Maar we hebben middelen nodig om die slimme keuzes te maken: datamodellen waarmee we kunnen aantonen wat de beste oplossingen zijn.
Green Impact Modelling: Door gebruik te maken van tools zoals i-Tree, Tygron en andere datamodellen kunnen we inzichtelijk maken waar de knelpunten liggen en welke groene maatregelen het meeste effect hebben.
- i-Tree helpt bij het kwantificeren van de impact van bomen. Dit model berekent onder andere hoeveel water een boom verdampt, hoeveel CO₂ en fijnstof hij afvangt en hoe groot het verkoelende effect is. Uit analyses met i-Tree blijkt dat bomen de omgevingstemperatuur met tot 5°C kunnen verlagen, dankzij schaduw en verdamping. Bekijk hier de baten van een 50-jaar oude zomereik in Raalte. Aandachtspunt hierbij is dat het effect van bomen ook in relatie tot de omgeving beschouwd moet worden. Want hoewel een boom bijvoorbeeld schaduw geeft en daarmee verkoelt, houdt het ook wind tegen wat juist een nadelig effect kan hebben. Daarom combineren we de gegeven van i-Tree met datagedreven omgevingsmodellen, om een totaalbeeld te krijgen van een gebied.
- Met Tygron en andere datagedreven omgevingsmodellen, kunnen we in kaart brengen welke plekken de meeste hitte vasthouden en waar wateroverlast kan optreden, en wat de beste oplossingen zijn om deze problemen te verhelpen. Dus niet klakkeloos zoveel mogelijk bomen aanplanten, maar zorgvuldige keuzes in locatie en type boom bepalen het succes voor een toekomstbestendige inrichting. De datamodellen simuleren stedelijke omgevingen en analyseren integraal de impact van groene oplossingen. Hierdoor kunnen we op basis van real-time data gerichte ingrepen doen die tot de beste resultaten.
De stad van de toekomst: slim en klimaatbestendig
Het is tijd om onze leefomgeving anders te ontwerpen en te beheren. Vergroening helpt niet alleen tegen hittestress, maar draagt ook bij aan waterberging en biodiversiteit. Door de juiste groene maatregel op de juiste plek toe te passen, kunnen we onze steden leefbaar houden. De tools zijn er, nu moeten we ze slim inzetten .
Hoe ga jij hiermee aan de slag? Kunnen wij jou helpen met vergroeningsopgave in de openbare ruimte? Neem contact met me op!
